Halil İbrahim Özer "Donanım Patlayacak" dedi.

Türkiye’de Donanımda Patlama Yaşanacak
Escort Bilgisayar’ın kurucusu Halil İbrahim Özer, Türkiye’de 1 milyonun üstünde şirket olmasına rağmen, makine parkının 4 milyonda kaldığına dikkat çekiyor. “Türkiye yeterince bilgisayarlaşamadı” diye konuşuyor. Ona göre, 18 milyon haneye rağmen PC penetrasyonu çok düşük. Bu nedenle de donanım tarafında talepte büyük artış olacak. Özer, “”Ekonomi istikrar kazandıkça, donanım pazarının da çok hızlı büyüyeceğini düşünüyorum. Hatta önümüzdeki dönem BT sektöründe Türkiye’de en hızlı büyüyen taraf burası olacak” diye konuşuyor.
Halil İbrahim Özer, Escort’u 1991’de kurdu. Türkiye’nin ilk yerel bilgisayar üreticisi ve ilk yerel bilgisayar markası olan Escort, 13 yıldır bilgisayar pazarında faaliyet gösteriyor. Bugüne kadar hedeflerinin büyük bir bölümünü hayata geçirdiğini söyleyen Özer, son yıllarda PC tarafında hedeflenenin gerisinde kaldıklarına dikkat çekiyor. Özer “Bunun en önemli sebebi pazarın da beklentilerin altında büyümesidir” yorumunu yapıyor.
Bugün Türkiye’de PC penetrasyonu yüzde 4 düzeyinde. Avrupa’da bu oran yüzde 40, Amerika’da yüzde 50’nin üzerinde. Doğu Avrupa’da bile ortalama yüzde 10’un üzerinde. Özer, bu verilere dayanarak “Türkiye bir türlü bilgisayarlaşamadı. Yıllardır bunu konuştuk. Hep bir beklenti içerisinde olduk. Ama bir türlü bu beklenti gerçekleşemedi” diye konuşuyor.
Türkiye bilgisayar pazarının olması gereken yere gelemediğini söyleyen Özer, “Bugün Türkiye’de toplam bilişim pazarının büyüklüğü, telekomünikasyonu dışarıda tutacak olursak 1,5 milyar dolar seviyesinde. Bu olması gerekenin çok gerisinde bir rakam” diyor.
Son dönemde pazarda merdiven altı üretiminin ağırlığının arttığına da dikkat çeken Özer, bu durumun hem yerli hem yabancı üreticileri olumsuz etkilediğini söylüyor. Özer, “Yerli üreticilerin son dönemde özellikle masaüstünde ağırlığı artıyor. Ancak, özellikle krizden sonra toplama diye tabir edilen merdiven altı üretimin ağırlığındaki artış çok daha fazla” saptamasını yapıyor.
Escort Bilgisayar Yönetim Kurulu Başanı Halil İbrahim Özer ile Türkiye bilgisayar pazarında son tabloyu, önümüzdeki döneme ilişkin beklentileri ve Escort’u konuştuk. Özer’in sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:
Pazardaki Rekabeti Nasıl Değerlendiriyorsunuz? Türkiye Bilgisayar Pazarında Yerli Markaların Yabancılarla Rekabeti Ne Durumda?
Yerli markalar ile yabancı markalar arasındaki rekabet uzun bir süredir var. Ancak, son birkaç yıldır sektörde yerli markaların ağırlığı artmaya başladı. Aslında özellikle krizden sonra “toplama” diye tabir ettiğimiz merdiven altı üreticilerin ağırlığı çok arttı. Bugün pazarın neredeyse yarısı merdiven altına kaymış durumda. Yabancı üreticiler şu an ağırlıklı olarak kurumsal müşterilerde ve kamu kurumlarında faaliyet gösteriyor. Bireysel kullanıcılarda ve KOBİ’lerde pek etkin değiller. Kamuda hakim olmalarını enteresan buluyorum. Türkiye’de kamu sektörü yabancı şirketleri daha fazla kolluyor ve daha fazla imkan tanıyor. Buna rağmen, pazardaki rekabet yerli firmaların lehine gelişiyor. Önümüzdeki yıllarda bu durum aynı şekilde devam edecek.
Yabancılar bugün taşınabilir bilgisayarlar tarafında avantajlılar. Şu anda pazarın yüzde 95’i onların elinde. Bunun da giderek değişeceğini düşünüyorum. Yerli firmaların bu alandaki payları bir miktar daha yükselecek. Ama çok hızlı bir yükselme olmayacak. Yabancılar daha ziyade taşınabilir bilgisayar ve sunucular tarafında aktif olmaya devam edecekler. Masaüstü bilgisayar pazarında rekabet şanslarının çok yüksek olmadığını düşünüyorum. Burada yerli üreticiler öne çıkacak.
Pazarda Önümüzdeki Dönem Birleşmeler Gündeme Gelebilir Mi? Escort’un Böyle Planları Var Mı?
Ben şu an bunu çok olası görmüyorum. Pazarın şartları da henüz bunu göstermiyor. Bizim de Escort olarak böyle planlarımız yok.
Son Dönemde Yeni İş Alanlarına Girdiğinizi Biliyoruz. Bu Alanlarda Neler Hedefliyorsunuz?
Bu sene lansmanını yaptığımız yeni iş modellerimiz var. Bunlardan biri futbol maçlarının istatistiklerini internet üzerinden gazetelere ulaştırmak... Türkiye’de Sabah gazetesi haricindeki tüm diğer gazetelere bu hizmeti biz veriyoruz.
Diğer yandan 1997 yılından bu yana Maliye Bakanlığı onaylı POS üretiyoruz. Bu çok bilinen bir özelliğimiz değil, çünkü bu pazar yılda 2000 gibi çok küçük hacimli bir pazar. Maliye Bakanlığı’nın son uygulaması ile artık akaryakıt istasyonlarına da ödeme kaydedici cihaz zorunluluğu geldi. Bu cihaza iki türlü bakmak mümkün. Bir yazar kasa olarak da bakabilirsiniz, bir bilgisayar olarak da bakabilirsiniz. Biz bu cihaza bilgisayar olarak baktık. Geliştirdiğimiz ürün de bir yazarkasadan ziyade bilgisayar tabanlı oldu. Bu ürün sadece pompada yapılan işleri kaydedip, fiş veren bir cihaz değil. Bir istasyonun tüm otomasyonunu yapabilecek bir ürünle pazara çıkıyoruz. Bu çok büyük bir pazar. Türkiye’de 12 bin tane pompa var. Bir istasyonunun ortalama 6 tane pompası var. Sonuçta 72 bin adetlik bir pazardan söz ediyoruz. Bu tip niş alanlar artık daha fazla ilgimizi çekiyor.
Önümüzdeki günlerde lansmanını yapacağımız 4 yeni projemiz daha var. Bunlar tamamen kendi ar-ge’mizi, kendi donanımımızı kullanarak, kendi yazılım ekibimizle geliştirdiğimiz iş modelleri. Bu işlerin rakibi de çok az. Bugün artık hem deneyimimizi daha tabana yaymak hem de bu geniş deneyimden faydalanarak farklı uygulamalar ortaya koymak gibi bir stratejimiz var. Birkaç yıl sonra ciro olarak değil ama kâr olarak bu yeni işler bize çok önemli katkılar yapacak. Donanımda düşük kârlarla hacim yapmak zorundayız. Bu nedenle kârlı işler yapma ihtiyacı hissediyoruz.
Dünyada Donanım Devleri Yeni İş Alanlarına Girdiler. Artık Hiçbiri Ağırlığı Donanıma Vermiyor. Bunun Nedeni De Düşük Kârlar Mı?
Evet, donanımda kâr marjları ciddi biçimde düştü. Dünyada büyük donanım şirketleri, bizim burada yapmaya çalıştığımız gibi kârlı yeni işlere odaklandılar. Dünya şirketleri tüketici elektroniği işine yöneldiler. Aslında burada çok enteresan bir durum söz konusu. Bir tarafta çok güçlü tüketici elektroniği şirketleri, diğer tarafta geniş BT deneyimine sahip donanım şirketleri var. Ve ürünler giderek birbirine yaklaşıyor.
Önümüzdeki dönem burada pazara taraflardan biri hakim olacak. Hangi taraf olacağı bugün için soru işareti. Ama ben BT şirketlerinin daha başarılı olacağına inanıyorum. Artık kullanıcının ihtiyacı basit bir donanım olmaktan öteye geçti. Bugün bir fotoğraf makinesi artık aynı zamanda ses kayıt cihazı, USB disk gibi özellikleri de beraberinde taşıyor. Artık bir tüketici elektroniği cihazı olmanın ötesine geçiyor, gündelik hayatın bir parçası haline geliyor ve BT tabanlı bir ürün oluyor.
Pazara yeni sunulan cep telefonları da bugün sadece cep telefonu değil. Bu cihazlarla e-posta atabiliyor, ses kaydı yapabiliyor, internete bağlanabiliyorsunuz. Belirli ürünlerde hatta çoğu ürünlerde BT şirketlerinin daha başarılı olacağını düşünüyorum.
Pazarda Bugün Hangi Alanlar Öne Çıkıyor; Önümüzdeki Dönem Büyüme Nerede Olacak?
PC, sunucu, veri depolama cihazları, taşınabilir bilgisayarlar hala ön planda. PDA’ler tarafında katma değerli ürünler dikkati çekiyor. Tüketici elektroniği cihazları öne çıkıyor.
Türkiye’de önümüzdeki dönem taşınabilir bilgisayarlar tarafında önemli bir gelişme olacak. Katma değerli hizmetlerdeki gelişmeler de BT şirketlerinin kârlılığını artıracak. PDA gibi cihazlara bugün kurumsal müşterilerden de talep geliyor. Bu talepler de henüz çok değil. Dünyada da bu cihazlarda üretici sayısı çok az. Burada iki sorun var. Birincisi, bunlar çok küçük ve entegre cihazlar olduğu için retromanyetik emisyon sorunlarını çözmek çok zor. Bu ciddi şekilde uğraştırıyor. İkincisi, bu cihazlarda kullanılan LCD’lerin üretimi yok denecek kadar az. Dünyadaki LCD arzı talebin çok gerisinde kalıyor şu anda. Dolayısıyla, bu pazar beklendiği kadar gelişmiyor. Ancak önümüzdeki yıl ciddi bir sıçrama olması bekleniyor. Ondan sonra pazar daha hızlı gelişecek. Hem fiyatlar düşecek hem de teknoloji gelişecek.
Donanım Talepleri Hangi Sektörlerde Yoğunlaşıyor? Son Dönemde Öne Çıkan Yeni Alanlar Var Mı?
Türkiye’de donanım tarafında talebin çok artmasını bekliyoruz. Türkiye’de toplam makine parkı 4 milyon civarında. Ortada elle tutulur bir makine parkı yok. Türkiye yeterince bilgisayarlaşamadı. Kullanım oranı çok düşük. Türkiye’de bugün yanılmıyorsam 18 milyon hane var, birkaç milyon işyeri var ve toplam bilgisayar sayısı 4 milyon adet. Dolayısıyla, ekonomi istikrar kazandıkça donanım pazarının da çok hızlı büyüyeceğini düşünüyorum. Hatta önümüzdeki dönem BT sektöründe Türkiye’de en hızlı büyüyen taraf burası olacak.
Donanım pazarı büyüdükçe de yazılım ve uygulamalar da gelişip, serpilecek. Burada en kritik faktör enflasyonun düşmesi. Enflasyonun düşmesi, hem kurumsal hem bireysel pazarda bizim önümüzü çok açacak; verimlilik artışını daha da ön plana çıkaracak. Kurumlar daha az kaynakla daha çok üretim yapmanın, maliyetleri düşürmenin peşine düşüyor. Burada da BT yatırımları gündeme geliyor. Bu da bizim pazarımızı ateşleyecek diye düşünüyorum. Ben enflasyon konusunda iyimserim. Bugüne kadar ben yüzde 10 enflasyonu hiç görmemiştim, ilk defa yaşıyorum. Gidişat çok olumlu, daha da düşebileceğini düşünüyorum.
İhracat Tarafında Escort’un Planları Neler?
Geçen yıl çok iyi bir performans gösterdik. Ciromuzun yüzde 40’ından fazlasını yurtdışı satışlar oluşturdu. Bu yıl bu oran biraz daha düşecek ama yine bizim için başarılı bir performans olacak. Ağırlıklı olarak altyapı projeleri ve donanım ürünleri ihraç ediyoruz. Ağırlıklı olarak Ortadoğu ülkeleri, Romanya gibi komşu ülkelere ihracat yapıyoruz. Önümüzdeki dönem bir takım Avrupa ülkelerinde zincir mağaza projelerimiz var.
Gümrüklerimiz Türkiye’de uluslararası iş yapmaya müsait değil. Çok sıkıntılı ve çok kötü işleyen bir gümrük sistemimiz var. İş yapmaya engel oluyor. Bizim bölgemizde BT ihracatı konusunda “Dubai” lider. Orada çok çeşitli finansal enstrümanlar var. Türkiye’de ise bunlar yok. İletişim çok pahalı. Türkiye bugüne kadar iletişimde hep dünyanın en pahalı ülkesi oldu. Diğer yandan antrepo hizmetleri sınırlı. Böyle bir çok faktör var…Bunların hepsi bir araya gelince iş zorlaşıyor. Bizim sektörde Türkiye ancak bunların iyileşmesiyle bir lojistik merkezi haline gelebilir.
“Ölçek Ekonomisinden Faydalanamıyoruz”
FAALİYETLERİMİZ DEĞİŞTİ Biz 1991 yılından beri pazardayız. Türkiye’deki ilk yerli PC üreticisi ve yerli bilgisayar markasıyız. Yaklaşık 13 yıldan beri faaliyetlerimizi devam ettiriyoruz. Ancak, son birkaç yılda faaliyetlerimizde değişiklik yaptık. Sadece bir PC firması olarak değil, A’dan Z’ye anahtar teslim çözümler üreten bir BT şirketi olmaya doğru yol almaya başladık. Bugün bir BT çatısı altında hizmetler, yazılım, donanım şeklinde örgütleniyoruz. Niş işlere giriyor, bu şekilde işimizi geliştiriyoruz.
120 BASAMAK YUKARI ÇIKTIK Escort, halka açık bir şirket. ISO 500’de bu sene 357’nci şirketiz. Geçen sene 471’nci sıradaydık. 120 basamak yukarı çıktık. Geçen sene 72 trilyonluk bir ciro yaptık. Bu sene 100 trilyona yakın bir ciro hedefliyoruz. Geçen sene 50 bin bilgisayar sattık. Bu sene bunun biraz daha fazlasını hedefliyoruz. Ayrıca diğer bilişim hizmetlerinde de büyüme hedefliyoruz.
PC’DE HEDEFLERİMİZİN GERİSİNDEYİZ PC satışlarında aslında bir miktar hedeflerimizin gerisinde kaldık. Çünkü, pazar hedeflerin çok gerisinde kaldı. Bugün Türkiye’de PC penetrasyonu yüzde 4 düzeyinde. Avrupa’da bu oran yüzde 40, Amerika’da yüzde 50’nin üzerinde. Doğu Avrupa’da bile ortalama yüzde 10 düzeyinde. Türkiye bir türlü bilgisayarlaşamadı. Yıllardır bunu konuştuk. Hep bir beklenti içerisinde olduk. Ama bir türlü bu beklenti gerçekleşemedi.
EKONOMİK SIKINTILAR HIZIMIZI KESTİ Bugün Türkiye’de toplam bilişim pazarının büyüklüğü, telekomünikasyonu dışarıda tutacak olursak 1,5 milyar dolar seviyesinde. Yani olması gerekenin çok gerisinde. Bu da pazardaki tüm oyunculara olumsuz yansıyor. Ölçek ekonomisinin getirmiş olduğu büyüklükleri yakalamakta zorlanıyoruz. Pazarın küçük olması ölçek ekonomisinin avantajlarından faydalanmamızı engelliyor. Bu durum ekonomiyi de çok olumsuz etkiliyor. Bilişim kendi başına bir sektör değil. Bizim yaptığımız iş diğer sektörlerin verimliliklerini artıran bir katalizör görevi görüyor. Bilişimdeki zayıf büyüme ekonomideki verim artışını da olumsuz etkiliyor.
“Kamu Sektörü Yabancı Şirketlerin Kalesi”
Kamu Yatırımlarını Takip Ediyorsunuz; Bu Tarafta Ne Gibi Gelişmeler Söz Konusu? Kamu Yatırımları Hala Sektörün Lokomotifi Durumunda Mı?
Kamu hala sektörün lokomotifi durumunda. Toplam pazarın üçte birini kamu yatırımları oluşturuyor. Ancak, burada yıllardan beri yabancı firmalar lehine çok ciddi bir haksız rekabet var. Türk kamu sektörü yabancı firmaların kalesi durumunda. Bunu yıllardır bir türlü aşamıyoruz.
Kamu sektörü iki açıdan çok önemli. Birincisi, Türkiye’de BT sektörünün en büyük müşterisi. İkincisi, kamu aslında bireysel kullanıcılar ve kurumsal KOBİ’ler gibi diğer kesimleri de tetikleyen bir kaynak. Kamuda BT kullanımı arttıkça, etkileşimde bulunduğu tüm birimler bundan olumlu etkileniyor, bunların da BT ihtiyacı baş gösteriyor.
Önümüzdeki Dönemde Kamuda BT Yatırımları Cephesinde Neler Olacak?
Kamuda, örneğin vergi daireleri ya da SSK beyannameleri internet üzerinden alınmaya başlayınca bilgisayar kullanmayan kurumlar bilgisayarlaşma ihtiyacı duyuyorlar. İleride vergi daireleri bütün işlemlerini internete aktarmaya başlayınca, burayla işi olan herkes internet üzerinden iş yapmaya başlayacak. Kamuda BT kullanımı Türkiye’nin bilgisayarlaşmasında çok kritik bir öneme sahip. Bu konuda uzun zaman pek fazla adım atılmadı. Ancak son birkaç yıldır enteresan bir ilgi var. Çok ciddi ilerlemeler söz konusu. Konuşulan pek çok proje icraat aşamasına geçti. Bu projeler sonuçlandığında beklediğimiz sıçrama da gerçekleşmiş olacak.
Yabancılar Perakende İşine Girebilir”
Bt Ürünlerinde Perakende Mağazacılık Konsepti Gelişiyor. Escort, Bu Alanda Da İlklerden. Bu Trend Nasıl Gelişecek, Yeni Oyuncular Bekleniyor Mu?
Perakendenin kaçınılmaz olarak çok daha fazla gelişeceğini düşünüyorum. Gelişmesi beraberinde rekabeti ve kaliteyi getirecek. Bununla beraber hali hazırdaki kârsızlık problemi de daha üst seviyeye taşınacak diye de düşünüyorum. Pazara yeni yerel oyuncuların gireceğini sanmıyorum. Girseler bile öne çıkmaları zor görünüyor.
Ancak, uluslararası büyük oyuncular gelebilir. Bunlar bir süre kâr etmemeyi hatta zarar etmeyi göze alabilecek, finansal açıdan güçlü şirketler… BT sektöründe perakendeciliğin daha da gelişeceğini düşünüyorum.
Escort’un Bu Alandaki Faaliyetleri Ne Durumda?
Biz bu alanda bir yapı değişikliğine gidiyoruz. Bugüne kadar stratejimiz çok sayıda ama küçük mağazalar şeklindeydi. Artık tüketici küçük mağazadan alışveriş yapmak istemiyor. Tüketici bugün büyük mağazalara gidip, her türlü ürünü görüp, denemek, beğendiği ürünü almak istiyor. Biz de küçük mağazalarımızın sayısını azaltıp, İstanbul, Ankara, İzmir gibi kentlerde büyük mağazalar açacağız. İstanbul’da ilk büyük mağazamızı bu yıl içerisinde açmış olacağız. Diğerleri onu takip edecek. Sonuçta çağa ayak uyduruyoruz. Ürün yelpazesini de biraz daha tüketici elektroniğine doğru kaydıracağız. Yine de asıl işimiz BT olmaya devam edecek. Mağazalarımızda satışa sunacağımız ürünler yine marka bağımsız olacak.
http://www.capital.com.tr/haber.aspx?HBR_KOD=1357